Dark clouds again over Northern Ireland (Armenian, Հայերէն)

Դարձեալ մութ ամպեր Հիւսիսային Իրլանտայի վրայ:  Տասնըհինգ տարիներու յարաբերական խաղաղութիւնէ ետք՝ Հիւսիսային Իրլանտայի երկինքը դարձեալ մթագնեցաւ բրիտանացի երկու զինուորներու եւ ոստիկանի մը սպաննութեամբ:

Continuity IRA »õ Real IRA ѳݭñ³­å»­ï³­Ï³Ý ³Û­É³­Ù»ñÅ ½ÇÝ­»³É ËÙµ³Ï­Ý»­ñÁ ëï³ÝÓ­Ý»­óÇÝ ³Ûë ³ñÇõ­Ýáï ³ñ³ñù­Ý»­ñáõÝ å³­ï³ë­Ë³­Ý³­ïáõáõ­ÃÇõÝÁ »õ ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý Ñ³ñ­ó³­Ï³­ÝÇ ï³Ï ¹ñÇÝ »ñÏ­ñÇ ù³­Õ³­ù³­Ï³Ý ß³ï ÷ËñáõÝ Status Quo-Ý: ´³Ûó á±í »Ý ³ÝáÝù »õ ÇÝã Ýå³­ï³Ï­Ý»ñ ÏÁ ÑÇ­ï³åÝ­¹»Ý:

²Ûë Ýáñ ëå³­Ýáõ­ÃÇõÝ­Ý»­ñÁ, ù³­Õ³­ù³­Ï³Ý å³­ï»­ñ³½­ÙÇ ÙÁ í»ñëÏë­Ù³Ý Ùï³­í³­Ëáõ­ÃÇõÝÁ Û³­é³­ç³­óáõ­óÇÝ, ³Ñ áõ ¹áÕ ï³­ñ³­Í»­Éáí ä¿É­ý³ë­Ã¿Ý î³å­ÉÇÝ »õ ÈáÝ­ïáÝ: سѭáõ³Ý ëïáõ»­ñÁ ¹³ñÓ­»³É Û³ÛïÝ­áõ»­ó³õ ÐÇõ­ëÇ­ë³­ÛÇÝ Æñ­É³­Ý³­ï³­ÛÇ íñ³Û: 1970-1998 ï»­õ³Í ù³­Õ³­ù³ó­Ç­³­Ï³Ý å³­ï»­ñ³½­ÙÁ åÇ­ïÇ íÇñëÏ­ëDZ ³ñ¹­»ûù: The troubles Ïá­ãáõáÕ ³Û¹ Ù³­Ñ³­óáõ ų­Ù³­Ý³­Ï³ßñ­ç³­ÝÁ ËÉ³Í ¿ñ ³õ»­ÉÇ ù³Ý 3500 ½áÑ »õ 50 000 íÇ­ñ³­õáñ:

²Ý­ßáõßï The Troubles å³­ïÇ­ñ³½­ÙÁ ·á­Ý¿ ų­Ù³­Ý³­Ï³­õáñ Ï»ñ­åáí í»ñç ·ï³õ 1998-ÇÝ ëïá­ñ³·ñ­áõ³Í §²õ³· àõñ­µ³Ã¦Ç ѳ­Ù³­Ó³Û­Ý³·­ñáí áñ γ­Ãá­ÕÇ­Ï¿ гݭñ³­å»­ï³­Ï³Ý ÏáÕ­ÙÇÝ Ïáõ ï³ñ µ³­õ³­ñ³ñ Çñ³­õáõÝù­Ý»ñ »õ ÑÇ٭ݳ­Ï³Ý ½Ç­çáõÙ­Ý»ñ: ²Û­ëÇÝùÝ Î³­Ãá­ÕÇ­Ï¿ гݭñ³­å»­ï³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ í»ñç Ç í»ñ­çáÛ ÏÁ Ý»­ñ³é­áõ¿­ÇÝ Ï³­é³­í³­ñ³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ï³ñ­·ÇÝ Ù¿ç »õ ÏÁ ¹³é­Ý³­ÛÇÝ Ç߭˳­Ýáõ­Ã»³Ý ³Ý­¹³Ù ¹³­ñ³­õáñ ³Ï³­Ù³Û Ñ»­é³­óáõ­Ù¿ »õ ϳ­Ù³Û åáÛ­ùá­Ã¿ »ïù:

§²õ³· àõñ­µ³Ã¦Ç ѳ­Ù³­Ó³Û­Ýáõ­ÃÇõÝ­Ý»­ñÁ ³Ý­ßáõßï ß³ï µ³ñ¹ ¿ÇÝ Çñ»Ýó µÝáÛ­Ãáí »õ µá­í³Ý­¹³­Ïáõ­Ã»³Ùµ: ´á­Õá­ù³­Ï³Ý Unionist Ù»­Í³­Ù³ë­Ýáõ­ÃÇõÝÁ, ÿ­»õ ÏÁ ϳ­ï³­ñ¿ñ ½³­Ý³­½³Ý ½Ç­çáõÙ­Ý»ñ, 볭ϳÛÝ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝÁ ã¿ñ ÷áË­áõ»ñ. ÐÇõ­ëÇ­ë³­ÛÇÝ Æñ­É³Ý­ï³ ÏÁ ß³­ñáõ­Ý³­Ï¿ñ ÙÝ³É ³Ý­ç³ï­áõ³Í ѳ­ñ³­õÇ Î³­Ãá­ÕÇ­Ï¿ Ù»­Í³­Ù³ë­Ýáõ­Ã»³Ùµ Æñ­É³Ý­ï³­ÛÇ Ñ³Ý­ñ³­å»­ïáõ­Ã»­Ý¿Ý (î³å­ÉÇÝ) »õ ϳå­áõ³Í Ø»ÍÝ ´ñÇ­ï³Ý­ÇáÛ: Ø¿Ï Ëûë­ùáíª µá­Õá­ù³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ ã¿­ÇÝ ½Ç­ç»ñ ÑÇ٭ݳ­Ï³­ÝÁª ÈáÝ­ïá­ÝÇ Ñ»ï Çñ»Ýó áõÕ­Õ³­ÏÇ Ï³­åÁ: Ulster Unionist ´á­Õá­ù³­Ï³Ý­Ý»­ñáõ ¹³­ñ³­õáñ ïÇ­ñ³­å»­ïáõ­ÃÇõÝÁ, ëÏë³Í 1603-ÇÝ, í»ñç ã¿ñ ·ïÝ»ñ ³Ûë ѳ­Ù³­Ó³Û­Ý³·­ñáí, 볭ϳÛÝ ÏÁ ïϳ­ñ³­Ý³ñ:

ä³­ñ³­·³Ý ÝáÛ­ÝÁ ã¿ñ γ­Ãá­ÕÇ­Ï¿ ѳݭñ³­å»­ï³­Ï³Ý ëïá­ñ³·­ñáÕ ÏáÕ­ÙÇÝ: Sinn Fein-Ǫ ³Û­ëÇÝùÝ Provisional IRA-Ç (PIRA) Õ»­Ï³­í³ñ Gerry Adams »õ Martin McGuiness, ÙÇ­³­Ý³­Éáí ³õ»­ÉÇ ã³­÷³­õá­ñ³­Ï³Ý ϳ­Ãá­ÕÇ­Ï¿ Õ»­Ï³­í³ñ­Ý»­ñáõ, ÇÝã­å¿ëª David Hume, ³Û¹ ѳ­Ù³­Ó³Û­Ý³·­ñáí ÏÁ ¹³¹­ñ»ó­Ý¿­ÇÝ ½ÇÝ­»³É å³Û­ù³­ñÁ »õ ³é³­çÇÝ ³Ý­·³Ù Áɭɳ­Éáí Ù³ë ÏÁ ϳ½­Ù¿­ÇÝ Ï³­é³­í³­ñáõ­Ã»³Ý »õ ï»Õ ÏÁ ·ñ³­õ¿­ÇÝ »ñÏ­ñÇ ËáñÑñ­¹³­ñ³­ÝÇݪ Stormont-ÇÝ Ù¿ç: McGuiness Ù¿Ï­¹Ç ¹Ý»­Éáí Çñ PIRA-Ç ½Ç­Ýáõá­ñ³­Ï³Ý å³­ï³ë­Ë³­Ý³ï­áõÇ ½·»ë­ïÁª 2007-ÇÝ ÏÁ ¹³é­Ý³ñ »ñÏ­ñÇÝ ÷áË í³ñ­ã³­å»­ïÁ: ÆëÏ Çñ»Ýó ·É˳­õáñ Ãßݳ­ÙÇ Unionist µá­Õá­ù³­Ï³Ý ͳۭñ³­Û»­Õ³­Ï³Ý Ian Paisley ÏÁ ¹³é­Ý³ñ í³ñ­ã³­å»ï: Ìǭͳ­Õ»­ÉÇ »õ ³Ý­Ñ»­Ã»Ã, 볭ϳÛÝ Çñ­É³Ý­ï³­Ï³Ý Çñ³­Ï³­Ýáõ­ÃÇõÝ:

1998-ÇÝ Ï³­Û³­ó³Í å³ï­Ù³­Ï³Ý ѳ­Ù³­Ó³Û­Ýáõ­ÃÇõÝ­Ý»­ñÁ µÝ³­Ï³­Ý³­µ³ñ Ù»Í ¹Å·áÑ­Ý»ñ Ó·»­óÇÝ »ñ­Ïáõ ѳ­Ï³­Ù³ñï ÏáÕ­Ù»­ñáõ ³ñ­Ù³­ï³­Ï³Ý áõ­Å»­ñáõ ß³ñ­ù»­ñáõÝ Ù¿çª Ù³­Ý³­õ³Ý¹ ϳ­Ãá­ÕÇ­Ï¿­Ý»­ñáõÝ ÏáÕ­ÙÁ:

A Pro-Real I.R.A. (R.I.R.A.) grafitti and slogans, Falls Road, Belfast.
Provisional IRA-Ç Õ»­Ï³­í³­ñáõ­ÃÇõÝÁ »ñÏ­÷»Õ­áõ»­ó³õ »õ ³Û­É³­Ù»ñÅ­Ý»­ñÁ Gerry Adams-Á Ýϳ­ï»­óÇÝ ¹³­õ³­¹Çñ Çñ»Ýó ¹³­ïÇ ³Ù»­Ý³­Ï³­ñ»­õáñ Ï¿­ïÇݪ Æñ­É³Ý­ï³­ÛÇ ÙÇ­³ó­Ù³Ý Çï­¿­³­ÉÇÝ ³éÝ­ãáõ­Ã»³Ùµ: ØÝ³ó­»³É Ï¿­ï»­ñÁ ³ñ­¹¿Ý ϳ­ñ»­õáñ ÇëÏ ã¿­ÇÝ ³ÛÝ­ù³Ý ³ï»Ý, áñ ÏÕ½ÇÝ ÏÁ Ùݳñ µ³ÅÝ­áõ³Í, ÑÇõ­ëÇ­ëÁ å³­Ñ»­Éáí µá­Õá­ù³­Ï³Ý »õ µñǭﳭݳ­Ï³Ý áõÕ­Õ³­ÏÇ Ñ³­Ï³Ïß­éÇÝ ï³Ï:

²Ûë­å¿ë ϳ½Ù­áõ³Í »õ Ù»­Ïáõ­ë³­ó³Í Real IRA (RIRA) »õ, Continuity IRA (CIRA) »ñ¹­áõ»­ó³Ý ß³­ñáõ­Ý³­Ï»É å³Û­ù³­ñÁ: ²ÝáÝó ³ÝáõÝ­Ý»ñÝ ÇëÏ Ïÿáõ­½»Ý ÛÇ­ß»ó­Ý»É µá­Éáñ Éëá­Õ³ó, ÿ Çñ»Ýù »Ý áñ ÏÁ Ý»ñ­Ï³­Û³ó­Ý»Ý »õ ÏÁ å³Ñ­å³­Ý»Ý ѳݭñ³­å»­ï³­Ï³Ý å³ï­Ù³­Ï³Ý »õ ÙÇ­³ó­»³É Æñ­É³Ý­ï³­ÛÇ Çï­¿­³­ÉÁ: ²ÛÉ Ëûë­ùáí, ³ÝáÝù Ëá­ñ³­å¿ë ÏÁ ѳ­õ³­ï³Ý áñ Sinn Fein »õ Provisional-Ý»­ñÁ ¹ñ³­ÙÇ »õ Ñ»­Õǭݳ­Ïáõ­Ã»³Ý ëÇ­ñáÛÝ Í³­Ë»­óÇÝ Çñ»Ýó ëϽµáõÝù­Ý»­ñÁ »õ ¹³­õ³­×³­Ý»­óÇÝ Çñ­É³Ý­ï³­Ï³Ý ¹³­ñ³­õáñ »ñ³­½ÇÝ:

л­ï»­õ³­µ³ñ »ñ­Ïáõ ËÙµ³Ï­Ý»­ñáõÝ ³É ³Ý­ÙÇ­ç³­Ï³Ý Ýå³­ï³ÏÝ ¿ñ áõ ÏÁ ÙÝ³Û Ë³Ý­·³­ñ»É áñ»­õ¿ ѳ­Ù³­Ó³Û­Ýáõ­ÃÇõÝ, áñ ãÇ ÙÇ­³ó­Ý»ñ Æñ­É³Ý­ï³ ÏÕ½ÇÝ: ²Ûë Ûëï³Ï Ýå³­ï³­Ïáí ÇëÏ, ³ÝáÝù 1997-ÇÝ ëÏë³Ý ½³­Ý³­½³Ý ³Ý­Ñ»­Ã»Ã »õ ³ñÇõ­Ý³­ÉÇ å³Û­ÃáõÙ­Ý»­ñáõ »õ ëå³­Ýáõ­ÃÇõÝ­Ý»­ñáõ ³ÉÇ­ùÇ ÙÁ, áñáÝó í»ñ­çÇÝ­Ý»ñÝ ¿ÇÝ ³Ýó­ÝáÕ ³Ùë­áõ³Ý å³­ï³­Ñ³Í ½Ç­Ýáõá­ñ³­Ï³Ý­Ý»­ñáõ Ù³­Ñ»­ñÁ: ²Ûë Û³ñ­Ó³­ÏáõÙ­Ý»­ñáõ ³Ù»­Ý¿Ý ïËñ³Ñé­ã³ÏÝ ¿ñ Omagh-Ç 1998-Ç å³Û­Ãáõ­ÙÁ áñ ËÉ»ó 29 ½á­Ñ»ñ:

ä¿ïù ¿ 볭ϳÛÝ ß»ß­ï»É, áñ ³Ûë »ñ­Ïáõ ͳۭñ³­Û»Õ ËÙµ³Ï­óáõ­ÃÇõÝ­Ý»­ñÁ 볭ϳÛÝ áõ­ÝÇÝ µ³­õ³­Ï³Ý Ñ»­Õǭݳ­Ï³­õáñ Õ»­Ï³­í³­ñáõ­ÃÇõÝ »õ µ³½­Ù³­ÃÇõ ѳ­Ù³­ÏÇñ­Ý»ñ »õ áã áù ϳë­Ï³­ÍÇ ï³Ï Ïÿ³é­Ý¿ ³ÝáÝó Ëáñ ѳ­õ³ï­ùÁ, ѳ­Ï³­é³Ï Çñ»Ýó ËÇëï ¹³­ï³­å³ñ­ï»­ÉÇ ³ñ³ñù­Ý»­ñáõÝ:
¶ðÆ­¶à𠸺ð­Ò²Î­º²Ü



A pro-Continuity I.R.A. (C.I.R.A.) grafitti. They remind the War or struggle for a United Ireland is not over despite all agreements such as the "Good Friday" that still holds. The group is marginal, but determined and violent.

²Ûë­å¿ë, RIRA-Ç ÑÇ٭ݳ­¹Çñ ³Ý­¹³Ù­Ý»­ñ¿Ý »Ý 1982-ÇÝ Provisional IRA (PIRA) ѳ­ó³­¹áõ­Éáí Ù³­Ñ³­ó³Í Bobby Sands-Ç ùáÛ­ñÁª Bernadette Sands-Á »õ Çñ ³Ùáõ­ëÇ­ÝÁª Michael McKevitt-Á: ²Ûë í»ñ­çÇ­ÝÁ PIRA-Ç ½Ç­Ýáõá­ñ³­Ï³Ý µ³ñÓ­ñ³­·áÛÝ ï»­Õ³­Ï³ÉÝ ¿ñ (quartermaster) »ñµ 1997-Ç µ³­Ý³Ï­óáõ­ÃÇõÝ­Ý»­ñáõ ݳ­Ëûñ­»³­ÏÇÝ ½³Û­ñ³­ó³Í µ³ÅÝ­áõ»­ó³õ, Çñ Ñ»ï ï³­Ý»­Éáí ï³ëÝ­»³Ï­Ý»­ñáí ³Ý­¹³Ù­Ý»ñ »õ µ³­õ³­Ï³­ÝÇÝ Ï³­ñ»­õáñ ½¿Ýù áõ ½Ç­Ý³Ù­Ã»ñù:


CIRA »õ Çñ ¹³ß­Ý³­ÏÇó RIRA íï³Ý­·³­õáñ »Ý, áñáí­Ñ»­ï»õ ß³ï ÏáñëÝó­Ý»­ÉÇù ãáõ­ÝÇÝ: ¶Ç­ï»Ý ÿ Çñ­É³Ý­ï³­ÛÇ Ñ³Ý­ñ³­å»­ï³­Ï³Ý ˳­õÁ ÏÁ ѳëÏ­Ý³Û Çñ»Ýó å³Û­ù³­ñÁ, ÝáÛ­ÝÇëÏ »Ã¿ ѳ­Ù³­Ó³ÛÝ ã»Ý Çñ»Ýó ³ñÇõ­Ý³­ÉÇ »õ á×­ñ³­ÛÇÝ ³ñ³ñù­Ý»­ñáõÝ: ì»ñ­çÇÝ ëå³­Ýáõ­ÃÇõÝ­Ý»­ñ¿Ý »ïù, »ñµ Ç߭˳­Ýáõ­ÃÇõÝ­Ý»­ñÁ Ó»ñ­µ³­Ï³­É»­óÇÝ RIRA-Ç ³Ý­¹³Ù Colin Duffy Ïá­ã»ó­»³­ÉÁ, ä¿É­ý³ë­ÃÇ Ùû­ï³­Ï³Û Çñ ßñç³­ÝÇÝ Ù¿ç ѳ­ñÇõ­ñ³­õáñ ϳ­Ãá­ÕÇ­Ï¿ »ñÇ­ï³­ë³ñ¹­Ý»ñ µá­Õá­ùÇ óáÛó »õ Ëéá­íáõ­ÃÇõÝ Ï³­ï³­ñ»­óÇÝ, Çñ»Ýó ³Ûë ½û­ñ³Ï­óáõ­Ã»³Ùµ ½³ñ­Ù³ó­Ý»­Éáí ß³­ï»ñ:

Sinn Fein-Ç å³ß­ïû­Ý³­Ï³Ý ¹Çñ­ùá­ñá­ßáõ­ÙÁ ³Ûë ËÙµ³Ï­Ý»­ñáõÝ Ñ³Ý­¹¿å ù³­Õ³­ù³­Ï³Ý »õ å³ï­Ù³­Ï³Ý ·»ï­ÝÇ íñ³Û ËÇëï ¹Åáõ³ñ ¿: Ø¿Ï ÏáÕ­Ù¿ ³Ý å¿ïù ¿ áñ å³ßï­å³­Ý¿ ϳ­é³­í³­ñ³­Ï³Ý ·Ç­ÍÁ »õ ËëïÇõ ¹³­ï³­å³ñ­ï¿ §Í³Û­ñ³­Û»Õ­Ý»­ñÁ¦: ØÇõë ÏáÕ­Ù¿, Gerry Adams-Ç Ï³½­Ù³­Ï»ñ­åáõ­ÃÇõÝÁ ãÇ Ïñݳñ ³Ý­ï»­ë»É »õ Ýë»­Ù³ó­Ý»É ³Ûë ËÙµ³Ï­Ý»­ñáõÝ ù³­Õ³­ù³­Ï³Ý å³Û­ù³­ñÇ ÑÇ٭ݳ­ù³­ñÁ ϳ½­ÙáÕ ØÇ­³ó­»³É Æñ­É³Ý­ï³­ÛÇ Ýå³­ï³­ÏÇÝ Ç ËݹÇñ å³Û­ù³­ñÁ. ÝáÛ­ÝÇëÏ »Ã¿ ÙÇ­çáó­Ý»­ñÁ ÁÉ­É³Ý ß³ï ë˳É: γ­Ãá­ÕÇ­Ï¿ ½³Ý·­áõ³­ÍÁ ÏÁ ·Ç­ï³Ï­óÇ, ÿ áõß Ï³Ù Ï³­ÝáõË µá­Õá­ù³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ å¿ïù ¿ ÝëïÇÝ ³õ»­ÉÇ Éáõñç ѳßÇõÇ »õ ¹¿Ù ¹Ý»Ý ÙÇ­³ó­»³É Æñ­É³Ý­ï³­ÛÇ ÙÁ ѳ­õ³­Ý³­Ï³­Ýáõ­Ã»³Ý, î³å­ÉÇÝ ù³­Õ³­ùÁ áõ­Ý»­Ý³­Éáí ǵ­ñ»õ Ù³Û­ñ³­ù³­Õ³ù:

Ø¿Ï Ëûë­ùáí, ³ñ³ñ ³ß­Ë³ñÑ ·Ç­ï¿ ÿ 1998-Ç §²õ³· àõñ­µ³Ã¦Ç ѳ­Ù³­Ó³Û­Ýáõ­Ã»õÝ­Ý»­ñÁ å³ï­Ù³­Ï³Ý Ï¿ï ÙÁÝ »Ý ÉáÏ »õ áã í»ñ­ç³­Ï¿­ïÁ: Real IRA-ÇÝ Ñ»­ï³åÝ­¹³ÍÝ ³É ×Çß¹ ³Û¹ ¿, ³Û­ëÇÝùÝ ÛÇ­ß»ó­Ý»É µá­Éáñ ÏáÕ­Ù»­ñáõÝ áñ Ý»ñ­Ï³­ÛÇ Ë³­Õ³­Õáõ­ÃÇõÝÁ ³ñ­¹ÇõÝù ¿ ų­Ù³­Ý³­Ï³­õáñ ½Ç­Ý³­¹³­¹³­ñÇ ÙÁ:

гݭñ³­å»­ï³­Ï³Ý­Ý»­ñÁ ·Ç­ï»Ý, ÿ µáõÝ å³­ï»­ñ³½­ÙÁ ﳭϳ­õÇÝ Çñ ³õ³ñ­ïÇÝ Ñ³ë­Ý»­É¿ ß³ï Ñ»­éáõ ¿, ³ÛÝ­ù³Ý ³ï»Ý, áñ ÏÕ½ÇÝ ÏÁ ÙÝ³Û ³ñ­áõ»ë­ï³­Ï³Ý Ï»ñ­åáí µ³­ÅÝ­áõ³Íª å³Ñ­å³­Ý»­Éáõ ѳ­Ù³ñ ÑÇõ­ëÇ­ëÇ ³Ý·É­Ç­³­Ï³Ý »õ ëÏáíï­Ç­³­Ï³Ý ͳ­·áõ­Ùáí µá­Õá­ù³­Ï³Ý­Ý»­ñáõÝ §Çñ³­õáõÝù­Ý»­ñÁ¦: Øݳ󭻳­ÉÁ å³ï­Ù³­Ï³Ý ³éáõ­Ùáí å³ñ½ ½Ç­Ý³­¹³­¹³ñ ¿, å³ï­ñ³ëï­áõ»­Éáí å³Û­ù³­ñÇ Ýáñ ÷áõ­ÉÇ:

ÎÿÁë­áõÇ, ÿ Ï»³Ý­ùÇÝ Ù¿ç Ï³Ý »ñ­Ïáõ ³Ý­Ëáõ­ë³­÷»­ÉÇ Çñ³­Ï³­Ýáõ­ÃÇõÝ­Ý»ñª ïáõñ­ù»ñÝ áõ Ù³­ÑÁ: ²ëáÝó íñ³Û ϳ­ñ»­ÉÇ ¿ ݳ­»õ ³õ»Éó­Ý»É Æñ­É³Ý­ï³­ÛÇ ï³·­Ý³­åÁ, áñ 400 ï³­ñÇ­Ý»ñ »õ ³Ý­ÃÇõ Ù³­Ñ»­ñ¿ »ïù, Ù³ñ¹­Ïáõ­Ã»³Ý ÏÁ Ëáë­ï³­Ý³Û Ýá­ñ³­Ýáñ áÕ­µ»ñ­·áõ­ÃÇõÝ­Ý»ñ:

>

Impressions from Belfast

Կրակը մոխիրին տակ (Տպաւորութիւններ Պելֆասթէն)

êÏáíïÇáÛ ·É˳õáñ ù³Õ³ù ÎɳëÏáÛ¿Ý å¿ïù ¿ ùᯐ Ùûï³õáñ³å¿ë ÙէÏáõÏ¿ë ųÙ, ѳëÝ»Éáõ ѳٳñ Íáí»½»ñ»³Û Stanraer ³õ³ÝÁ:

²Ûë ÷áùñÇÏ ³õ³Ý¿Ý ¿, áñ ѳ½³ñ³õáñ ׳ٵáñ¹Ý»ñ Çñ»Ýó ÇÝùݳ߳ñÅ»ñáí »õ ÷á˳¹ñ³Ï³éù»ñáí ÏÁ ÙïÝ»Ý ÑëÏ³Û³Ï³Ý Ferry-boat-»ñáõ Ù¿ç, Ù»ÏÝ»Éáõ ѳٳñ ¹¿åÇ ÐÇõëÇë³ÛÇÝ ÆñɳÝï³ÛÇ íÇñ³õáñ Ù³Ûñ³ù³Õ³ùÁª ä»Éý³ëÃ:

Þáõ¿ï³Ï³Ý ¹ñûß³Ïáí Ù»ñ Ferry-boat-Á ËÇëï ³ñ¹Ç³Ï³Ý ¿: ²Ý Çñ ÑëÏ³Û³Ï³Ý helice-Ý»ñáí ÏÁ ×»Õù¿ ÇñɳÝï³Ï³Ý ÍáíÇÝ Ëáñ çáõñ»ñÁª Ñ»½³ë³Ñûñ¿Ý ï³Ý»Éáí Ù»½ ¹¿åÇ Ý³õ³Ñ³Ý·Çëï:

ä»Éý³ëà ³Ýßáõßï ³ß˳ñÑÇ ³Ù»Ý¿Ý Ý߳ݳõáñ »õ ïËñ³Ñéã³Ï ''պ'' ï³éáí ëÏëáÕ »ñ»ù Ù³Ûñ³ù³Õ³ùÝ»ñ¿Ý Ù¿ÏÝ ¿, ä¿ÛñáõÃÇ »õ ä³Õï³ïÇ ÏáÕùÇÝ:

The so-called ''peace walls'' of Belfast, seperating the Catholic (Republican) from the Potestant (Loyalist) : when will these walls of shame come down?

²Ñ³° Ñ»éáõ¿Ý ÏÁ ï»ëÝáõÇÝ ³ñ¹¿Ý ä»Éý³ëÃÇ ßñç³Ï³ÛùÇ É»éÝ»ñÁ »õ ³å³ª ä»Éý³ëÃÇ Ý³õ³Ñ³Ý·ÇëïÝ áõ Íáí»½»ñ»³Û ³ñáõ³ñÓ³ÝÝ»ñáõ ·»Õ»óÇÏ ïáõÝ»ñÁ, íëï³Ñ³µ³ñ ·É˳õáñ³å¿ë µáÕáù³Ï³ÝÝ»ñáõ å³ïϳÝáÕ:

ܳõ³Ñ³Ý·ÇëïÁ ³ßËáõÅ ÏÁ ÃáõÇ ÁÉɳÉ, ÙÇÝã Ù»ñ Ó³ËÇÝ ÏÁ ·ïÝ»Ýù ݳõ³ßÇݳñ³ñ³Ï³Ý ÑëÏ³Û ³ß˳ï³Ýáó-·áñͳñ³Ý ÙÁ: ÜáÛÝ ³Ûë ݳõ³Ñ³Ý·Çëï¿Ý ¿ñ, áñ 1912 ²åñÇÉÇÝ Íáí Çç³õ Titanic Ý߳ݳõáñ ݳõÁ »õ ù³ÝÇ ÙÁ ûñ »ïù »ÝóñÏáõ»ó³õ Çñ ïËáõñ ׳ϳﳷñÇÝ, Southempton-¿Ý ÜÇõ ºáñù ׳ٵáñ¹»Éáõ ÁÝóóùÇÝ:

Ü»ñϳÛÇë ³Ûë í³ÛñÇÝ Ù¿ç ÏÁ Íñ³·ñáõÇ ßÇÝ»É Titanic-Ç ³Ýáõ³Ý óݷ³ñ³Ý ÙÁ, áñ, íëï³Ñ³µ³ñ, ³ß˳ñÑÇ ãáñë ͳ·»ñ¿Ý ѳ½³ñ³õáñ ½µûë³ßñçÇÏ ¦Ë»Ýç»ñ åÇïÇ ù³ß¿ ¹¿åÇ ä»Éý³ëà (Ûëï³Ï ã¿ ë³Ï³ÛÝ, ÿ ê»ÉÇÝ îÇáÝ åÇïÇ »ñ·¿ óݷ³ñ³ÝÇ µ³óÙ³Ý Ñ³Ý¹Çëáõû³Ý ϳ٠áã...):

гë³Í »Ýù ³ñ¹¿Ý ݳõ³Ñ³Ý·Çëï »õ ݳõÁ Ïÿ³Ýß³ñųݳÛ: Ö³Ùµáñ¹Ý»ñÁ ÏÁ å³ïñ³ëïáõÇÝ ÇçÝ»É: ²é³çÇÝ ³ÏݳñÏáí ä»Éý³ëà ѻéáõ¿Ý ÏÁ ÃáõÇ ÝÙ³ÝÇÉ µñÇï³Ý³Ï³Ý ÙÇç³Ï Ù»Íáõû³Ùµ áñ»õ¿ ³ÛÉ ù³Õ³ùǪ Portsmouth, Bristol ϳ٠Norwich:

A Loyalist (protestant) mural in the Shankill neighbourhood, Belfast.

²Ýßáõßï »ñ»õáÛÃÝ»ñ¿Ý µÝ³õ å¿ïù 㿠˳µáõÇÉ: ä»Éý³ëà "Ñéã³Ï" ÙÁ áõÝÇ å³ßïå³Ý»ÉÇù:

ä»Éý³ëÃÁª ä»Éý³ëà ¿: ²Ûëûñ áñáß Ë³Õ³ÕáõÃÇõÝ ÏÁ ïÇñ¿ ÐÇõëÇë³ÛÇÝ ÆñɳÝï³ÛÇ Ù¿ç ÁݹѳÝñ³å¿ë, ë³Ï³ÛÝ ù³Õ³ù³Ï³Ý ¹³ñ³õáñ ÁÙµáëïáõÃÇõÝ, å³ï»ñ³½Ù, ëáí áõ ³õ»ñ ϳñ»ÉÇ ã¿ ëñµ»É ù³ÝÇ ÙÁ ï³ñÇÝ»ñáõ ³Ûëå¿ë Ïáãáõ³Í "0˳ճÕáõû³Ùµ": سݳõ³Ý¹ áñ ù³Õ³ù³Ï³Ý ÃÝ×áõÏÁ ß³ï Ñ»éáõ ¿ ÉáõÍáõ³Í ÁÉɳɿ:

ä»Éý³ëà å³ñ½³å¿ë ËÇëï Ï»ñåáí µ³ÅÝáõ³Í ù³Õ³ù ÙÁÝ ¿ ÇñɳÝï³óÇ Ï³ÃáÕÇÏ¿ ѳٳÛÝùÇÝ »õ ٻͳٳëÝáõû³Ùµ ëÏáíïdzóÇ Í³·áõÙáí µáÕáù³Ï³ÝÝ»ñáõ ÙÇç»õ: ÐÇõëÇë³ÛÇÝ ÇñɳÝï³ ÏÁ ï³é³åÇ "ùñáÝÇÏ ù³ÕóÏ»Õ"¿, »õ ä»Éý³ëà ³Ýáñ ï³é³å³ÝùÇÝ Ï»¹ñáÝÝ ¿:

²Ûá°, ''㿽áù''ßñç³ÝÝ»ñ ϳÝ, ÇÝãå¿ëª ù³Õ³ùÇÝ Ï»¹ñáÝ³Ï³Ý ßñç³ÝÁ »õ ßáõϳݻñÁ: ²Ñ³° ÏÁ Ùïݻ٠"Europe" ßù»Õ å³Ý¹áÏÁ: ä³Ý¹áÏ ÙÁ, áñ Çñ å³ïÙáõû³Ý ÁÝóóùÇÝ ³õ»ÉÇ ù³Ý 36 ³Ý·³Ù éáõÙµ»ñáõ »õ ³Ñ³µ»Ïãáõû³Ýó ÃÇñ³Ë ¿ ¹³ñÓ³Í, å³ïÙ³Ï³Ý ½³Ý³½³Ý ѳݷñáõ³ÝÝ»ñáõ ÁÝóóùÇÝ:

"Europa" å³Ý¹áÏÇÝ Ù¿ç ¿ñ, áñ ݳ˳·³Ñ ¶ÉÇÝÃÁÝ »õ ¶³Ý³ï³ÛÇ ½ûñ³í³ñ îÁ Þ³ëÃÁÉ¿Ý ÏÁ í³ñ¿ÇÝ Çñ»Ýó µ³Ý³ÏóáõÃÇõÝÝ»ñÁ »ñÏáõ ѳϳٳñï áõÅ»ñáõÝ ÙÇç»õ (³Ù»ñÇϳóÇ ÄáñÅ ØÇÃãÁÉÇ Ñ»ï Ù¿Ïï»Õ), ѳëÝ»Éáõ ѳٳñ Ý»ñϳÛÇ ù³Õ³ù³Ï³Ý ѳٳӳÛÝáõû³Ýó, áñáÝù ï³Ï³õÇÝ Ç ½ûñáõ »Ý:

A republican mural commemorating the Bombay street Carnage, Protestants attacking and burning down a whole Catholic street on August 15,1969: This was at the very start of the civil war called of the Troubles and the events that triggered the formation of the Provisional I.R.A.

λ¹ñáÝ³Ï³Ý ßñç³Ý¿Ý ù³ÝÇ ÙÁ ÷áÕáó ³Ý¹ÇÝ, ³ñ¹¿Ý ÏÁ ·ïÝáõÇÝù Shankill-Ç µáÕáù³Ï³Ý ßñç³ÝÁ: ´áÕáù³Ï³Ý áõÅ»ñáõ Ñéã³Ï³õáñ Ï»¹ñáݳï»ÕÇÝ, áñ ÏÁ ÝÙ³ÝÇ µ³ó ½ûñ³ÝáóÇ:

î»ë³ñ³ÝÁ å³ñ½³å¿ë ³Ýѳõ³ï³ÉÇ ¿: Ø»ÍÝ ´ñÇï³ÝÇáÛ Ñ³ñÇõñ³õáñ ¹ñûß³ÏÝ»ñ ÏÁ ͳͳÝÇÝ Çõñ³ù³ÝãÇõñ ß¿ÝùÇ í»ñ»õ, Çõñ³ù³ÝãÇõñ ëÇõÝÇ íñ³Û: ²Ù¿Ý ÏáÕÙª ѳϳ-ϳÃáÕÇÏ¿ »õ ѳϳ-IRA å³ïÏ»ñÝ»ñ ·Íáõ³Í »Ý ïáõÝ»ñáõ å³ï»ñáõÝ íñ³Û, Ù¿ÏÁ ÙÇõë¿Ý ³õ»ÉÇ í³ñå»ïûñ¿Ý ·Íáõ³Í, ËݳÙáõ³Í ÝϳñÝ»ñ, áñáÝù ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï É»óáõÝ »Ý ³ï»Éáõû³Ùµ ¹¿åÇ Ï³ÃáÕÇÏ¿ ѳٳÛÝùÁ »õ Û³ïϳå¿ë ¹¿åÇ IRA-Ý, Û³ÕÃ³Ï³Ý ÏáÕÙÇ ÇÝùݳíëï³ÑáõÃÇõÝÝ áõ ·áéá½áõÃÇõÝÁ óáɳóÝáÕ Çõñ³Û³ïáõÏ á×áí ÙÁ:

ì³ÛñÏ»³Ý ÙÁ ÇÝù½ÇÝùë ÏÁ ϳñͻ٠ÈáÝïáÝÇ Ï³é³í³ñáõû³Ý ëÇñïª Westminster-Whitehall óճٳëÁ: ´³Ûó á°ã... ä»Éý³ëÃÇ Shankill ÏáãáõáÕ ³Ûë óջñáõ µÝ³ÏÇãÝ»ñÁ ³õ»ÉÇ Ãáõݹ µñÇï³Ý³óÇ »Ý, ù³Ý ´ñÇï³ÝÇáÛ House of Lords-Ç ³Ýդ³ÙÝ»ñÁ...

"ä³å¿Ý ³õ»ÉÇ å³å³Ï³Ý", ÇÝãå¿ë ÏÿÁë¿ ÅáÕáíáõñ¹Á: ²ÝáÝù ÏÁ Ù»ñÅ»Ý ÇñɳÝï³Ï³Ý (ϳÃáÕÇÏ¿ ѳÝñ³å»ï³Ï³Ý) áñ»õ¿ ϳñ»ÉÇáõÃÇõÝ »õ Ïÿáõ½»Ý å³Ñå³Ý»É Oliver Cromwell-Ç »õ Battle of the Boyne-Ç ûñ»ñ¿Ý Çñ»Ýó Û³ÕóݳÏÝ»ñáõÝ ÛÇß³ï³ÏÝ»ñÝ áõ ù³Õ³ù³Ï³Ý ïÇñ³å»ïáÕÇ Çñ³íÇ׳ÏÁ: "No surrender" ÏÁ ·ñ»Ý ³Ù»Ýáõñ»ù:

Shankill ͳÛñ³Û»Õ µáÕáù³Ï³ÝÝ»ñáõÝ ³ÙñáóÝ ¿, áõñ ÏÁ ·áñÍ»Ý ³Ýßáõßï ݳ»õ ³ÝáÝó ½ÇÝ»³É áõÅ»ñÁª å³ïٳϳÝûñ¿Ý ¹³ßݳÏó»Éáí µñÇï³Ý³Ï³Ý µ³Ý³ÏÇÝ Ñ»ï: ´³Ûó ³ÛÅÙ "˳ճÕáõÃÇõÝ" ¿ »õ ½¿Ýù»ñÁ ßï»Ù³ñ³ÝÝ»ñáõ Ù¿ç »Ý å³Ñáõ³Í...

Shankill óճٳë¿Ý ϳÃáÕÇÏ¿ ³ß˳ñѳÑéã³Ï Falls Road-Ç ÙÇç»õ Ñ»é³õáñáõÃÇõÝÁ ÏñÝ³Û ù³ÝÇ ÙÁ ѳñÇõñ Ù»Ãñ ÁÉÉ³É ÙdzÛÝ, ë³Ï³ÛÝ ï³ñµ»ñáõÃÇõÝÁ ³åß»óáõóÇã ¿: ä³ñ½³å¿ëª ³Ýѳõ³ï³ÉÇ:

Provisional Irish Republican Army-Ç »õ ³Ýáñ ù³Õ³ù³Ï³Ý µ³ÅÝÇݪ Sinn-Fein-Ç ³Ùñáó Falls-Road-Á ÏÁ ѳ·ÝÇ µáÉáñáíÇÝ áõñÇß Ñ³·áõëï: Ðá·ÇÝ »õ ¿áõÃÇõÝÝ ÇëÏ ï³ñµ»ñ »Ý:

The world famous Harland and Wolff cranes of Belfast harbour. The Titanic was built there in 1911.

Ðáë, Çõñ³ù³ÝãÇõñ ß¿ÝùÇ »õ ëÇõÝÇ íñ³Û ÏÁ ͳͳÝÇ Ùdzó»³É (»õ ³Ýßáõßïª Ï³ÃáÕÇÏ¿) ѳÝñ³å»ï³Ï³Ý »é³·áÛÝ ¹ñûßÁª ϳݳã, ×»ñÙ³Ï »õ ݳñÝç³·áÛÝ: ÜÙáõßÇ Ñ³Ù³ñ ÇëÏ µñÇï³Ý³Ï³Ý áã Ù¿Ï Union Jack! à±í ÏÁ ѳٳñÓ³ÏÇ...

Úáõ½Çã ¿ ï»ë³ñ³ÝÁ: ´³ó ·»ñ»½Ù³Ý-å³ÝÿáÝÝ»ñª ½áÑ»ñáõ Ç ÛÇß³ï³Ï ï³å³Ý³ù³ñ»ñáí, ³Ù¿Ý Ù¿Ï å³ïÇ »õ ß¿ÝùÇ ÏáÕùÇݪ ½³Ý³½³Ý ûٳݻñáí »õ ËÇëï ËݳÙáõ³Í å³ïÇ mural-Ý»ñ, áñáÝù ÏÁ Ûáõß»Ý ÙûïÇÏ ³Ýó»³ÉÇ é³½Ù³Ï³Ý ·áñÍáÕáõÃÇõÝÝ»ñÁ, ëËñ³·áñÍáõÃÇõÝÝ»ñÝ áõ ½áÑ»ñáõÝ ÃáÕ³Í ³õ³Ý¹Á, ÇÝãå¿ëª 1916-¿Ý 1922 ï»õ³Í ÇñɳÝï³Ï³Ý ³åëï³Ùµáõû³Ý, 1970-1980-³Ï³Ý Ãáõ³Ï³ÝÝ»ñáõ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý å³ï»ñ³½ÙÇ (The troubles), Ødzó»³É ÆñɳÝï³ÛÇ ÙÁ ѳٳñ å³Ûù³ñÇ ýÇï³ÛÇÝ»ñáõÝ: ÜáÛÝ í³ÛñÇÝ Ù¿ç Ï³Ý Ý³»õª øáõå³ÛÇ, Æñ³ùÇ, ä³Õ»ëïÇÝÇ, ø³Ã³ÉáÝdzÛÇ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñáõ ³½³ï³·ñ³Ï³Ý å³Ûù³ñÇÝ ÝáõÇñáõ³Í Û³ïϳÝß³Ï³Ý mural-Ý»ñ, ½áñë ³ñáõ»ëï³·¿ïÝ»ñ ûñ³Ï³Ý ¹ñáõû³Ùµ »õ ËݳÙùáí ÏÁ Ýáñá·»Ý ½³ÝáÝù:

ÆëÏ Falls Road-Ç ³Ù»Ý¿Ý Ý߳ݳõáñ mural-Á ÏÁ å³ïϳÝÇ IRA-Ç Ý³Ñ³ï³Ï Bobby Sands-Ç: 1981-ÇÝ, ǵñ»õ ù³Õ³ù³Ï³Ý µ³Ýï³ñÏ»³É ³Ý ¹ÇÙ»ó ѳó³¹áõÉÇ »õ 27 ï³ñ»Ï³ÝÇÝ Ù³Ñ³ó³õ ä»Éý³ëÃÇ Long Kesh Maze (H- Block) µ³ÝïÇÝ Ù¿ç, ï³ëÝ»³Ï ÙÁ ³ÛÉ ·³Õ³÷³ñ³ÏÇóÝ»ñáõ Ñ»ï:

The most famous mural of Belfast:The iconic Bobby Sands (Falls Road, next to the Sinn Fein offices). He died on Hunger Strike in the infamous HM Prison Maze (H-Block) after getting elected as M.P. to the U.K. Parliament (1981). He was not a very high ranking member of the I.R.A. but became the most famous martyr to the Nationalist Republican cause.

²Ýßáõßï, ³Û¹ ûñ»ñáõÝ Ñ³Ù³ß˳ñѳÛÇÝ ³éûñ»³Û ÝÇõÃÇ í»ñ³Íáõ³Í ¿ñ Bobby Sands »õ ä»Éý³ëÃÇ ÅáÕáíáõñ¹Á ÝáÛÝÇëÏ ½ÇÝù ÁÝïñ»ó ´ñÇï³ÝÇáÛ ËáñÑñ¹³ñ³ÝÇ Çñ Ý»ñϳ۳óáõóÇãÁ, »ñ»ë÷á˳Ý, »ñµ µ³ÝïÇÝ Ù¿ç ³Ý ï³Ï³õÇÝ ÏÁ ß³ñáõݳϿñ Çñ ѳó³¹áõÉÁ, µñÇï³Ý³Ï³Ý µ³ÝïÇ ³Û¹ ïËñ³Ñéã³Ï »õ Ùáõà ÝÏáõÕÝ»ñáõÝ Ù¿ç: Îñݳ٠³Ýí³ñ³Ý Áë»É, áñ Bobby Sands ÐÇõëÇë³ÛÇÝ ÆñɳÝï³ÛÇ ³ñ¹Ç ì³ñ¹³Ý سÙÇÏáÝ»³ÝÝ ¿:

ÆëÏ ÐÇõëÇë³ÛÇÝ ÆñɳÝï³ÛÇ Ñ»ñáëÇÝ ÝáõÇñáõ³Í mural-Á ³Ý»ñ»õ³Ï³Û»ÉÇûñ¿Ý Ûáõ½Çã ¿, »õ ³Ýáñ ³éç»õ¿Ý ³Ù¿Ý ûñ Ïÿ³ÝóÝÇÝ Ñ³ñÇõñ³õáñ ½µûë³ßñçÇÏÝ»ñ: ê³Ï³ÛÝ áã áù ÏÁ ѳٳñÓ³ÏÇ »ñϳñ ÙÝ³É ÑáÝ, áñáíÑ»ï»õª "ÇÝã ÏÿÁÉɳÛ, ÇÝã ãÿÁÉɳñ"'...

´Ý³Ïãáõû³Ý ٻͳٳëÝáõÃÇõÝÁ ϳÃáÕÇÏ¿, ÆñɳÝï³ ÏÕ½ÇÝ ³Ýßáõßï 1920-³Ï³Ý Ãáõ³Ï³ÝÝ»ñáõÝ µ³ÅÝáõ»ó³õ »ñÏáõ Ù³ëǪ ÑÇõëÇë »õ ѳñ³õ: ÐÇõëÇëÁ ³ñáõ»ëï³Ï³Ýûñ¿Ý ã³÷áõ³Í »õ Ó»õáõ³Í ÈáÝïáÝÇ Ù¿ç, "å³ßïå³Ý»Éáõ" ѳٳñ Unionist-Loyalist µáÕáù³Ï³Ý µñÇï³Ý³ë¿ñ ٻͳٳëÝáõÃÇõÝ ÙÁ: ²Ýßáõßï ÐÇõëÇëÇ Ï³ÃáÕÇÏ¿Ý»ñÁ Ó·»Éáí ù³Õ³ù³Ï³Ý »õ ÁÝÏ»ñ³ÛÇÝ ³ÝÁݹáõÝ»ÉÇ ¹ÅáËùÇ ÙÁ Ù¿ç, áõñÏ¿ ³ÝáÝù ã»Ý ·Çï»ñ ÇÝãå¿ë ¹áõñë åÇïÇ ·³Ýª ÙdzݳÉáõ ѳٳñ гñ³õÇ Çñ»Ýó »Õµ³ÛñÝ»ñáõÝ:

²Ýϳ˳ó³Í гñ³õÁ, áñ í»ñ³Íáõ»ó³õ ÆñɳÝï³Ï³Ý ³ÝÏ³Ë Ñ³Ýñ³å»ïáõû³Ý »õ Ù³Ûñ³ù³Õ³ù áõÝÇ î³åÉÇÝÁ, ³Ûëûñ áõÝÇ µ³ñ·³õ³× íÇ×³Ï ÙÁ, Ù³ë ÏÁ ϳ½Ù¿ ºõñáå³Ï³Ý ØÇáõû³Ý »õ ÏÁ ·áñͳͿ Euro ¹ñ³Ù³ÝÇßÁ »õ áã ÿ ³Ý·ÉÇ³Ï³Ý Pound-Á, ѳϳé³Ï ÐÇõëÇëÇ Çñ ѳÛñ»Ý³ÏÇóÝ»ñáõÝ, áñáÝù ³Ù¿Ý ÇÙ³ëïáí »ÝÃ³Ï³Û »Ý µñÇï³Ý³Ï³Ý ϳé³í³ñáõû³Ý:

γÃáÕÇÏ¿Ý»ñÁ ÙÇÝã»õ ³Ûëûñ ÏÁ åáé³Ýª "Tiocfaidh Ar La, Sing up the Ra", áñ óñ·Ù³ÝǪ "Ø»ñ ųٳݳÏÁ åÇïÇ ·³Û, »ñ·»Ýù Ødzó»³É ÆñɳÝï³Ý":

Ødzó»³É ÆñɳÝï³Ý ûñ ÙÁ ûñ³Ýó ÏñÝ³Û Çñ³Ï³ÝáõÃÇõÝ ¹³éݳÉ, ë³Ï³ÛÝ ³Û¹ ûñÁ ß³ï ß³ï Ñ»éáõ ÏÁ ÃáõÇ ÁÉɳÉ, áñáíÑ»ï»õ ÐÇõëÇëÇ Unionist µáÕáù³Ï³ÝÝ»ñÁ ÝáÛÝù³Ý Ù³ñïáõÝ³Ï »Ý »õ í³Ûñ³·ûñ¿Ý ÏÁ ß³ñáõÝ³Ï»Ý å³Ûù³ñÁª å³ïٳϳÝûñ¿Ý Çñ»Ýó Û³ÕóݳÏÇ »õ ïÇñ³å»ïáÕÇ modus vivendi-Ý å³Ñ»Éáõ ѳٳñ: ØÇõë ÏáÕÙ¿, ¹Åáõ³ñ ¿ »ñ»õ³Ï³Û»É, áñ ûñ ÙÁ ÈáÝïáÝ "Éù¿" ÐÇõëÇëÇ Çñ ¹³ñ³õáñ ¹³ßݳÏÇóÝ»ñÁ, µáÕáù³Ï³ÝÝ»ñÁ, »õ ³ñïûÝÁ ÐÇõëÇëÇ ÙdzóáõÙÁ ÆñɳÝï³ÛÇ Ñ³Ýñ³å»ïáõû³Ý:

ø³ÝÇ ÙÁ ï³ñÇ¿ Ç í»ñ Good Friday Agreement-Ý»ñáõ ÉáÛëÇÝ ï³Ï ϳÃáÕÇÏ¿Ý»ñÁ ÏÁ Ù³ëݳÏóÇÝ Çß˳Ýáõû³Ýóª Power Sharing-Ç ËñÃÇÝ ¹ñáõû³Ùµ ÙÁ: ´áÕáù³Ï³Ý »õ ϳÃáÕÇÏ¿ ѳٳÛÝùÝ»ñáõ Ý»ñϳ۳óáõóÇãÝ»ñÁ ÏÁ ÝëïÇÝ ¹¿Ù-¹ÇÙ³ó, ÏÁ ËûëÇÝ »õ ÏÁ ϳé³í³ñ»Ý »ñÏÇñÁ ÙdzëÇÝ:

²Ûá°: ä»Éý³ëà ³Ûëûñ Ë³Õ³Õ ¿ »õ ÏÁ µ³ñ·³õ³×Ç: Shankill-Ç »õ Falls Road-Ç ÙÇç»õ ϳéáõóáõ³Í ÑëÏ³Û³Ï³Ý å³ïÇÝ ¹éÝ»ñÁ µ³ó »Ý, ë³Ï³ÛÝ ³Ûë ³ÙûóÉÇ "˳ճÕáõû³Ý" å³ïÁ ï³Ï³õÇÝ Ï³Ý·áõÝ ¿, »õ Çß˳ÝáõÃÇõÝÝ»ñÁ ã»Ý Íñ³·ñ»ñ ½³ÛÝ ÷É»É Berlin-Ç å³ïÇÝ ÝÙ³Ý: àã áù ÏÁ ËáñÑÇ ³Ûë ³ÙûÃÇ »õ ³ï»Éáõû³Ý å³ïÁ ù³Ý¹»É ٿϳݷ³ÙÁݹÙÇßï:

²Ûá°: ÎáÛñ »õ »õ ÙdzÙÇï å¿ïù ¿ ÁÉÉ³É Ï³ñÍ»Éáõ ѳٳñ, ÿ ѳñóÁ "ÉáõÍáõ³Í" ¿ »õ Ïñ³ÏÁª Ù³ñ³Í: ä»Éý³ëÃÇ µ³Å³ÝáõÙÇ å³ïÁ »õ ѳϳٳñï óճٳë»ñÁ íϳÛ:

²ñ¹³ñ»õ, í³é Ïñ³ÏÁ ÙÇÙdzÛÝ å³Ñáõ³Í ¿ ÙáËÇñÇ Ã³ÝÓñ ˳õÇ ÙÁ ï³Ï »õ ¹Åµ³Ëï³µ³ñ áõß Ï³Ù Ï³ÝáõË ¹³ñÓ»³É åÇïÇ µéÝÏÇ:

²÷ëáë:

¶ðƶà𠸺ðҲκ²Ü

Selected dates in Irish history

"Blanket Protest" mural, (Derry, Northern Ireland). The Republican political detainees refused to wear standard prison gear and wore blankets in protest.

Selected dates in Irish history and more...



1st century: The celts (Gaels ) rule the island and divide it into several kingdoms

432 a.d. Saint Patrick arrives and brings christianity.

Norman rule in the middle ages

1348: the Black Death arrives

1603: Complete British conquest of Ireland. 600,000 people die during Cromwell conquest

17th century: massive English and Scottish settlers arrive: ‘plantations’ colonisation start, mostly in Northern Ireland (Ulster). The protestants get more and more power, land and wealth. Catholics are displaced and dispossessed. The tensions start, but protestants have upper hand already.

1641: Irish rebellion

1690: Battle of the Boyne. William III of Orange defeats the ‘catholic’ James II of England at Drogheda. 1801: The British and Irish parlements are ‘united’, crushing the Irish voice.

1840: The Great Famine (potato). The island is devastated. One million die, mostly catholics from the southers provinces and one million others emigrate all over the world.

Daniel O’connell starts the catholic emancipation crusade, demands right and recognition.

1916-1919: Easter rising and war of Independance (mostly in the south). Republicans mean business and they want their independence.

1920: the island is divided into two: Free state in the 26 counties (Republic, Dublin as capital). The Northern six counties forming with Belfast as capital remain part of the United kingdom, with a protestant majority loyal to London.

1921 Ratification of the Anglo-Irish treaty and Irish Civil war over the treaty.

1922 Irish Free State

1920-1970: The North politics and power are dominated by the protestants. Catholics are mostly suppressed in many aspects from social housing to jobs and government.

1969-1970: The Troubles in the North begin over Civil rights. Battle of the ‘Bogside’ in Derry.

1972: Bloody Sunday massacre in Derry. British troops openly cooperate with Unionists. The North is directly ruled from London as the NI ‘government’ in Stormont collapses after events escalate.

1980/81: The hunger strikes by republican prisoners over civil and political rights.

1998: the Belfast (Good Friday) agreements are signed for new power sharing in NI. Catholics and Protestants sit together to rule Northern Ireland. The ceasefire still holds.

Somewhere in Northern Ireland, a very unequal showdown...



A no-win situation for all the parties. Brutal force has its limits everywhere around the globe.

The Troubles: Northern Ireland Civil Unrest / War 1968-1998









•Start with decades old grievences of the catholics – civil, social and political mass and systematic segregation and domination by the protestant dominated government and power structure in NI, supported by the British (collusion).



•The Derry (Londonderry) civil rights protest escalate, culminating with the Battle of the ‘Bogside’ Derry, where the real modern ‘troubles’ start (August 1969). Attacks on catholic communities in Belfast (Bombay street carnage) and the eventual formation of the new Provisional I.R.A.)



•1972:Bloody Sunday (Sunday Bloody Sunday) 26 catholic civil rights protesters are shot dead by British soldiers in Derry. The world is shocked, the violence reached its peak.The NI government and parlement almost collapses.



• in 1973. The country is at the brink of total civil war. Sunningdale agreement brings just temporary relief. The violence continues. Real reform is very far. Both sides arm themselves with heavy weapons and the tension escalates.



•1980/81: The catholic prisoners protests reaches an international crisis point. The Republican prisoners demand political status and human rights and go on hunger strike. The entire world follows the events. After a few weeks Bobby Sands is the first to die in H-Blocks followed by nine other PIRA/INLA prisoners, shaming the British and the Unionist government. The British government considered them as terrorist petty criminals, while most of the world seems to disagree with that view.



•1980’s: The Sinn Fein under Tony Adams emerges as the new political voice of the Republican side from under the IRA. The ‘Armalite in one hand and the Ballot Box in the other’ strategic policy is adopted, formulated mainly by activist Danny Morrison. The IRA shows it is ready for political business and power sharing at Stormont Parliement but still not sending their elected officials to Westminster, London (abstentionism).



•1998: The Good Friday agreements are signed and the power sharing is achieved between the two sides and approved by two referenda, one in the North and in the Irish Republic.







Another senseless bombing and innocent victims all around



•REPUBLICAN / mostly Catholic: IRA, Provisional IRA, Real IRA, Continuity IRA, INLA and other political, social and splinter groups.



•LOYALIST / Mostly protestants: Ulster Volunteer Forces, Ulster Defense Association, Ulster Defense Regiment and various other groups, mostly supported by the NI government, the security forces and the British Army.





The very symbolic and defiant "Free Derry" monument in Londonderry. Note the use of the name "Derry" without the official prefix"London". This catholic section of the town was very much at the heart of the conflict with the initial protests to the Bloody Sunday massacres in 1972.



The Troubles: Estimated casualties



•3500 or more dead:

•1855 civilians

•1125 security forces

•520 british soldiers / navy /army /air force

•394 Republican catholic activist/fighters

•197 NI (protestant dominated) police

•151 Protestant / Unionist activist/fighters

•24 prison guards

•47,000 people were injured and received treatments.

•37,000 shootings

•22,500 armed robberies during the anarchy.

•19,600 people were imprisoned

•16,200 bombings

•Billions of dollars of damage both in Ireland and the UK with terror bombings.





The five demands of the republican Prisoners



•In 1981, ten men sacrificed their lives for the freedoms of many; in a hunger strike at the HM Maze Prison in North Ireland. One by one, ten young men embarked on the agonizing protest of hunger strike until death to secure the basic human rights and Politica; Status for all Irish Republican Political Prisoners.

•As Irish Republican Political Prisoners, these men recognized that the pursuit of freedom and sovereignty for their native land was not a crime. They refused to be labeled as criminals, and the fight for Political Status was launched from their prison cells.

•A "Blanket Protest" and "No-Wash Protest" followed by the unimaginably difficult Dirty Protest, had galvanized the male and female Republican prisoners for five long years but had resulted in no real gains toward Political Status. A decision was made by the prisoners to Hunger Strike.



•Their Five Demands were:

•The right not to wear a prisoner uniform

•The right to free association with Republican political prisoners

•The right as political prisoners not to do prison work

•The right to organize their own educational and recreational facilities

•The right to one weekly visit, letter and parcel.

Unexplainable feelings in an Armenian church

Պապա, Նորէ՞ն սկսար լալ

Sourp Hagop, Montreal (photo: Krikor Tersakian)

Ամէն Կիրակի օր անպայմանօրէն եկեղեցի գացողը չեմ:

Չեմ տիրապետեր մեր հազարամեայ եկեղեցւոյ մերթ ոսկեայ եւ յաճախ ողբերգական պատմութիւնը:

Գրիգոր Լուսաւորիչէն Մովսէս Խորենացի, անցնելով Գրիգոր Նարեկացիէն մինչեւ մեր դարաւոր զոյգ կաթողիկոսութեանց մանրամասնութիւնները տիրապետելէ շատ հեռու եմ:

Չեմ կարդացած Նարեկը: Կը խոստովանիմ նաեւ որ կողքէ կողք չեմ լրացուցած Սուրբ Աւետարանի ընթերցումը:

Մեր սքանչելի Սուրբ Պատարագին ծանօթ եմ իր ընդհանրականութեան մէջ միայն:

Սակայն...

Ամէն անգամ որ կը մտնեմ հայկական եկեղեցի, մարմինս կը վերածուի ելեկտրականացած մէկ մասսայի, գլուխս արագօրէն տեղի կուտայ սրտիս եւ սիրտս իր կարգին տեղի կուտայ հոգւոյս:

Votive candles at Keghart Monastery, Armenia. Everything is rock-carved except for the candle stand! Գեղարդի մէջ կիսահալ մոմեր...





Եկեղեցւոյ մուտքին պլպլացող կիսահալ մոմեր՞ն են միթէ: Մեր եկեղեցիներուն խորաններ՞ն են իրենց խիստ նշանակելի եւ խորհրդաւոր «Է» տարով: Հայ կղերականին հաւատքն ու նուիրո՞ւմը, դպրաց դասին երգեցողութիւ՞նը, առաջնորդին գա՞հը: Արդեօք Հայոց Պատմութիւն՞ն է խտացուած քանի մը շարականներու ընդմէջէն թէ Յիսուսի խաչելութիւնը գծուած միջակօրէն տաղանդաւոր արուաստագէտի մը կողմէ: Այս բոլորին պատասխանը կարեւոր ալ չէ: 

Գիտեմ թէ Եկեղեցին իմ վրաս կը բանեցնէ կախարդական եւ անբացատրելի մէկ ազդեցութիւն, խոհուն, խորհրդաւոր իր հազարամեայ ծանրութեամբ: 

Դպրաց դասը կ'երգէ: «Քրիստոս ի մէջ մեր յայտնեցաւ որպէս Աստուած...» Ակնթարթի մը մէջ արդէն հոգիս սաւառնած է, աչքերս լեցուած են ու ներաշխարհս աւելի իրար անցած է քան նոր պատրաստուող եւ օծուող Սուրբ Միւռոնի կաթսան: -«Պապա, նորէ՞ն սկսար լալ», ականջիս կը փսփսայ մանչս՝ Ալեքսը: - «Չէ, տղաս, չեմ լար, քիչ մը յուզուած եմ միայն»

-«Նորէն մի' սկսիր» Կ'ըսէ միւս մանչս՝ Սեւանը

-«Ոչինչ» կը պատասխանեմ, «ոչինչ»:

Ին՞չ եղաւ: Չեմ գիտեր ինչ եղաւ: Այդ կախարդական «ին՞չ եղաւ»ներուն ոչ գիտեմ ոչ ալ կրնամ բացատրել:

«Հաւատք» եւ « Եկեղեցւոյ հանդէպ յարգանք» դիւրապէս բացատրելի բառեր եւ թեմաներ չեն: 

Բացէք որեւէ բառարան եւ կարդացէք «հաւատք» բառին բացատրութիւնները: Կը վստահեցնեմ որ բոլոր բացատրութիւններն ու պատասխանները թիրի են ու անգոհացուցիչ:

Զգացումները միշտ ալ եղած են աւելի զօրաւոր քան լոկ բառերու շարանները: Այո, «հաւատք»ը անբացատրիլի մարդկային զգացում մըն է:

Իսկ «Հայ Եկեղեցւոյ հաւատք»ը կը դառնայ աւելի բարդ, ճնշիչ եւ միաժամանակ բուժիչ եւ գոհացուցիչ:

Վստահ եմ որ օր մը երկու մանչերս պիտի հասկնան եւ զգան այս բոլորը:

Գրիգոր Դերձակեան

Մաշտոցի արձագանգ, Մոնթրէալ

Homenetmen Montréal Fanfare (sept 2008) -in armenian

Մեր գաղութի զանազան ձեռնարկներուն իր յաճախ կարճ բայց եւ միշտ ալ խիստ տպաւորիչ իր մասնակցութիւնը կը բերէ Հ.Մ.Ը.Մ. ի սկաուտական շարքերու փողերախումբը՝ մեր «ֆանֆար»ը:



Բոլորս ալ գիտենք թէ Մոնթրէալի մեր ֆանֆարը իրականութեան մէջ համեստ է թէ' իր անդամներու թիւով եւ թէ' ալ իր թէքնիքային ընդհանուր մակարդակով: Յառաջդիմութեան կարիքը բացայայտ է բոլորիս: Սակայն այս մեր փողերախումբին ստեղծումն ու պահպանումն իսկ ինծի համար համազօր է իրականացած գեղեցիկ մէկ երազի:



Երաժշտասէր քանի մը քոյրեր եւ եղբայրներ, հաւաքուած մեր միութեան եւ ազգային դրօշներուն ներքեւ, շաղախուած մեր փոքր գաղութին ոգիով:



Եւ մեր բոլորիս պատիւը առաւել բարձրացնելու եւ բարձր պահելու գիտակից կոչումով: Քանի մը քոյրեր եւ եղբայրներ, որոնք ֆանֆարի կազմութեան առաջին իսկ օրէրէն, հանդէսէ հանդէս, տողանցքէ տողանցք մեզ կ՛ոգեւորեն եւ իրենց հպարտ եւ խրոխտ ներկայութեամբ եւ մասնակցութեամբ կը թրջեն մեր աչքերը եւ հպարտանքով կ'ընդլայնեն մեր կուրծքերը:



Պատիւ մեր ինքնուսոյց երաժտասէր այս պատանի եւ երիտասարդ Հ.Մ.Ը.Մ.ականներուն: Անոնք առանց որեւէ յաւակնութեան, առանց որեւէ արհեստաւարժ ուսուցումի եւ համեստ միջոցներով՝ կը շարունակեն դիմագրաւել այս դժուար մարտահրաւէրը : Եւ կը շարունակեն զարմացնել մեզմէ շատեր:



Տղաք, ամէն անգամ որ Մեր հայրինիք կամ այլ քայլերգ կը նուագէք՝ կը փաստէք թէ ձեր յամար աշխատանքով եւ ամուր կամքով կարելի է սատարել մեր գաղութի հաւաքականութեան: Քանի մը տգէտ ձայներ միշտ ալ պիտի քննադատեն այս կամ այն բանը, սակայն կարաւանը կը շարունակէ իր հաստատ ընթացքը:



Այո: Շատեր կրնան չհասկնալ ֆանֆարի մը առջեւ գտնուող խոչընդոտներն ու դժուարութիւները: Նուագարաններու բարձր գիները, հայկական երգերու ֆանֆարային պատշաճեցումներու խրթին աշխատանքը, անհատնում փորձերու անհրաժեշտութիւնը ընդհանրապէս դպրոցական այս անդամներուն:



Եւ կրկնութեան գնով՝ արհեստաւարժ ուժերու ակնյայտ բացակայութիւնը: Դժուարութեանց շարքը բաւական երկար է անշուշտ: Դարձեալ՝ պատիւ մեր ֆանֆարի անցեալի եւ ներկայի բոլոր հիմնադիր ղեկավարներուն եւ անդամներուն: Բոլորդ ալ անխտիր արժանի էք մեր անհատնում գնահատանքին: Վարձքերնիդ կատար եւ դէպի նորանոր նուաճումներ:



Ապրիք տղաք: Հազար անգամ:

Գրիգոր Դերձակեան